Μεγάλη διάδοση στα ΜΜΕ, τα ΜΚΔ, αλλά και σε επίπεδο πολιτικής αντιπαράθεσης, γνώρισε ο ισχυρισμός πως η Ελλάδα θα στείλει μέσω Τσεχίας στην Ουκρανία απαγορευμένα βλήματα λευκού φωσφόρου.

ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ: Έγκλημα πολέμου από Μαξίμου – Στέλνει απαγορευμένα βλήματα. Ο λευκός φώσφορος, η χημική ουσία που εμπεριέχεται στα βλήματα που πουλάει η κυβέρνηση, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο III της Σύμβασης για την Απαγόρευση της Χρήσης Ορισμένων Συμβατικών Οπλών, θεωρείται εμπρηστικό όπλο.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Με βάση τη λίστα που αναφέρεται σε υπό εξέταση δημοσιεύματα και μέχρι τα τώρα διαθέσιμα δεδομένα, προκύπτει ότι τα πυρομαχικά που συμφωνήθηκε να καταλήξουν στην Ουκρανία μέσω Τσεχίας, δεν ανήκουν σε κατηγορίες απαγορευμένων εμπρηστικών όπλων. Πρόκειται για παλαιά βλήματα των 90 και 105 χιλιοστών, προερχόμενα από άρματα μάχης που έχουν προ πολλού αποσυρθεί και χρησιμοποιούνται κυρίως ως καπνογόνα, δηλαδή για τη δημιουργία προπετάσματος καπνού, παρά το γεγονός ότι διαθέτουν μικρές ποσότητες λευκού φωσφόρου. Οι σχετικές συνθήκες για τη μη χρήση εμπρηστικών όπλων, δεν τα έχουν κατηγοριοποιημένα ως απαγορευμένα, διότι δεν θεωρούνται εμπρηστικά.

Σχετική ανακοίνωση εξέδωσε και το Γραφείο Τύπου του ΚΚΕ:

Στο θέμα αναφέρθηκε και ο ρωσικός ιστότοπος Sputnik, που θεωρείται φερέφωνο του Κρεμλίνου και κάνει αναφορά για “σχέδια της ελληνικής κυβέρνησης για πώληση απαγορευμένων πυρομαχικών λευκού φωσφόρου στην Τσεχία που κατόπιν θα καταλήξουν στην Ουκρανία”. Το δημοσίευμα επικαλείται την ανακοίνωση του ΚΚΕ που με τη σειρά της αναφέρεται στη δήλωση του βουλευτή Νίκου Παπαναστάση, αντισυνταγματάρχη ε.α..

Τι ισχύει

Τα πυρομαχικά λευκού φωσφόρου χρησιμοποιούνται ως καπνογόνα, φωτιστικά και εμπρηστικά πυρομαχικά. Ο λευκός φώσφορος χρησιμοποιείται επίσης στα τροχειοδεκτικά πυρομαχικά. Ειδικά ως καπνογόνα, ερχόμενα σε επαφή με τον αέρα, δημιουργούν πεντοξείδιο του φωσφόρου, που προκαλεί ισχυρό προπέτασμα καπνού. Ο λευκός φώσφορος που παράγει καπνό είναι πολύ συνηθισμένος σε πυρομαχικά, όπως χειροβομβίδες, βλήματα αμυντικών εκτοξευτών σε τεθωρακισμένα οχήματα, αλλά και βλήματα πυροβολικού. Έχει την ιδιότητα να δημιουργεί ισχυρά προπετάσματα καπνού για την απόκρυψη της κίνησης φίλιων στρατευμάτων, την κατάδειξη στόχων, ακόμη και τη μείωση του υπέρυθρου αποτυπώματος, για παράδειγμα σε άρματα μάχης, γεγονός που δυσκολεύει τη στόχευσή τους.

Η απαγόρευση χρήσης εμπρηστικών όπλων εμπίπτει στη συνθήκη CCWC του ΟΗΕ του 1983 περί «Συγκεκριμένων Συμβατικών Όπλων», που αφορά την απαγόρευση ή τον περιορισμό ορισμένων συμβατικών όπλων που προκαλούν υπερβολικά (βαριά) τραύματα και χρησιμοποιούνται αδιακρίτως.

Συγκεκριμένα, στο 3ο πρωτόκολλο (Άρθρο 1 και Άρθρο 2) απαγορεύεται γενικά η χρήση εμπρηστικών όπλων (δεν αναφέρεται συγκεκριμένα ο λευκός φώσφορος), δηλαδή όπλων που μέσω χημικής αντίδρασης, έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν φωτιά, ειδικά εναντίον αμάχων και πολιτικών στόχων. Απαγορεύεται επίσης η χρήση τους εναντίον στρατιωτικών στόχων που βρίσκονται σε σημεία με αμάχους. Το πρωτόκολλο απαριθμεί ορισμένους τύπους πυρομαχικών, όπως τα καπνογόνα βλήματα, τα τροχιοδεικτικά κ.α. ακόμη και αν έχουν δευτερεύον ή πρόσθετο εμπρηστικό αποτέλεσμα. Αυτοί οι τύποι πυρομαχικών δεν θεωρούνται εμπρηστικά όπλα.

Συνεπώς, αν και καμία διεθνής συνθήκη δεν έχει ανακηρύξει συγκεκριμένα τα πυρομαχικά λευκού φωσφόρου ως παράνομα, αντιμετωπίζονται ως τέτοια σε περιπτώσεις που χρησιμοποιούνται ως εμπρηστικά. Συγκεκριμένα, το Άρθρο 1 της συνθήκης CCWC του ΟΗΕ, που αναφέραμε και στην προηγούμενη παράγραφο, αναφέρει πως εμπρηστικό όπλο είναι:

“Οποιοδήποτε όπλο ή πυρομαχικό έχει σχεδιαστεί κυρίως για να πυρπολεί αντικείμενα ή να προκαλεί τραυματισμό σε άτομα με τη δράση φλόγας, θερμότητας ή συνδυασμού αυτών, που παράγονται από χημική αντίδραση μιας ουσίας που πλήττει τον στόχο.”

Σύμφωνα με δημοσιευματα, μετά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων της Βουλής, την περασμένη Τρίτη, 2/4/2024, “μεταξύ των πυρομαχικών που, επισήμως, θα πωληθούν στην Τσεχία (η οποία τα προωθεί κατόπιν στο Κίεβο) περιλαμβάνονται και 38.521 φυσίγγια καπνού λευκού φωσφόρου από αμερικανικά άρματα μάχης (Μ48A5) τύπου M313 διαμετρήματος 90 χιλιοστών και 500 βλήματα 105 χιλιοστών από γαλλικά άρματα μάχης ΑΜΧ30.”

Το πυρομαχικό M313 χρησιμοποιείται αποκλειστικά από πυροβόλα διαμετρήματος 90 χιλιοστών, όπως αυτά που έφεραν οι αρχικές εκδόσεις του άρματος M48, τη δεκαετία του 1950. Από το 1958, αντικαταστάθηκαν με ισχυρότερο πυροβόλο των 105 χιλιοστών. Ο Ελληνικός Στρατός διαθέτει σήμερα μόνο την έκδοση M48A5 MOLF, η οποία έχει πυροβόλο 105 χιλιοστών και δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα πυρομαχικά M313. Το συγκεκριμένο πυρομαχικό περιέχει ποσότητα λευκού φωσφόρου (WP). Χρησιμοποιείται ως καπνογόνο, για κατάδειξη στόχων και έχει περιορισμένες εμπρηστικές δυνατότητες.

Σύμφωνα πάντα με τα δημοσιεύματα, το δεύτερο πυρομαχικό είναι διαμετρήματος 105 χιλιοστών και προέρχεται από άρματα μάχης AMX-30. Τα γαλλικά άρματα μάχης AMX-30 είχαν αποκτηθεί από τον Ελληνικό Στρατό στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και αποσύρθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το αντίστοιχο βλήμα που περιέχει λευκό φώσφορο είναι το OFUM PH 105 F1, που χρησιμοποιούταν ως καπνογόνο. Αν και η παραγωγή του έχει διακοπεί, βρίσκεται ακόμη σε χρήση και μπορεί να βληθεί και από άλλα πυροβόλα διαμετρήματος 105 χιλιοστών. Διαθέτει συνολικά 1,77 κιλά λευκού φωσφόρου.

Με αφορμή το πρωτοσέλιδο της Εφημερίδας των Συντακτών, με τίτλο “Πουλάμε απαγορευμένα όπλα“, το υπουργείο Άμυνας εξέδωσε την παρακάτω ανακοίνωση:

Τα πυρομαχικά στα οποία γίνεται αναφορά στο δημοσίευμα της «Εφημερίδας των Συντακτών» είναι καπνογόνα και όχι εμπρηστικά.
Χρησιμοποιούνται με σκοπό τη δημιουργία προπετάσματος καπνού για τον περιορισμό της παρατήρησης και την απόκρυψη – παραπλάνηση των κινήσεων αρμάτων και όχι ως εμπρηστικά κατά προσωπικού.
Διευκρινίζεται ότι το Πρωτόκολλο ΙΙΙ της Σύμβασης για την Απαγόρευση ή τον Περιορισμό Χρήσης Ορισμένων Συμβατικών Όπλων θέτει περιορισμούς για την χρήση εμπρηστικών πυρομαχικών κατά αμάχων. Ορίζεται ρητώς ότι δεν περιλαμβάνονται στα εμπρηστικά πυρομαχικά τα καπνογόνα πυρομαχικά.

Συμπέρασμα

Με βάση τη λίστα που αναφέρεται σε υπό εξέταση δημοσιεύματα και με τα μέχρι τώρα διαθέσιμα δεδομένα, προκύπτει ότι τα πυρομαχικά που συμφωνήθηκε να καταλήξουν στην Ουκρανία μέσω Τσεχίας, δεν ανήκουν σε κατηγορίες απαγορευμένων εμπρηστικών όπλων. Πρόκειται για παλαιά βλήματα των 90 και 105 χιλιοστών, προερχόμενα από άρματα μάχης που έχουν προ πολλού αποσυρθεί και χρησιμοποιούνται κυρίως ως καπνογόνα, δηλαδή για τη δημιουργία προπετάσματος καπνού, παρά το γεγονός ότι διαθέτουν μικρές ποσότητες λευκού φωσφόρου. Οι σχετικές συνθήκες για τη μη χρήση εμπρηστικών όπλων, δεν τα έχουν κατηγοριοποιημένα ως απαγορευμένα, διότι δεν θεωρούνται εμπρηστικά.