Έχουμε διαβάσει και ακούσει πολλές φορές πως δεν χρησιμοποιούμε όλο το δυναμικό του εγκεφάλου μας και πως μόνο 10% των δυνάμεων του νου μας χρησιμοποιείται στην καθημερινότητά μας. Είναι όμως αλήθεια;

Στο pronews.gr πρόσφατα και στο tilegrafima.gr, awake.gr κτλ παλιότερα, διαβάζουμε:

Ο μύθος του διανοητικού 10%

Πρόκειται για έναν ευρέως διαδεδομένο κοινωνικό μύθο, σύμφωνα με τον οποίο, οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν μόνο το 10 τοις εκατό (ή άλλο παρόμοιο μικρό ποσοστό) του ανθρώπινου εγκεφάλου. Έχει λανθασμένα αποδοθεί σε ανθρώπους όπως ο Άλμπερτ Άινσταϊν. Επίσης, ο μύθος συνοδεύεται και από την εικασία πως ένα πρόσωπο μπορεί να καλλιεργήσει το αχρησιμοποίητο μέρος του εγκεφάλου και να αυξήσει την ευφυΐα του.

Από πού προέρχεται ο μύθος;

Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα. Μια δημοφιλής θεωρία το λέει ότι ο δημοσιογράφος Lowell Thomas βοήθησε να διαδοθεί ο μύθος στο πρόλογό του για το βιβλίο αυτοβοήθειας του Dale Carnegie “How to Win Friends and Influence People”. Ο Thomas παρερμήνευσε τον Αμερικανό ψυχολόγο William James λέγοντας ότι ο μέσος άνθρωπος «χρησιμοποιεί μόνο το 10 τοις εκατό της λανθάνουσας πνευματικής του ικανότητας». Στην πραγματικότητα ο James είχε αναφερθεί πιο αόριστα στην «λανθάνουσα ψυχική μας ενέργεια».  Άλλοι ισχυρίστηκαν ότι ο Αϊνστάιν απέδωσε την ευφυΐα του στην ικανότητα να χρησιμοποιεί πάνω από το 10 τοις εκατό του εγκεφάλου του, αλλά αυτό είναι μύθος. Μια άλλη πιθανή προέλευση του μύθου είναι η ανακάλυψη του νευροχειρουργού Wilder Penfield στη δεκαετία του 1930 του «σιωπηλού φλοιού», δηλαδή περιοχών του εγκεφάλου που φαινόταν ότι δεν έχουν καμία λειτουργία όταν τους διεγείρει με ηλεκτρισμό.  Σήμερα ωστόσο γνωρίζουμε σήμερα ότι αυτές οι περιοχές είναι λειτουργικές. (Πηγή: Wired)

Υπάρχει κάποια αλήθεια στο μύθο;

Δεν υπάρχει καμία αλήθεια στην ιδέα ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας. Οι σύγχρονες μελέτες με τη χρήση απεικονιστικών συσκευών, εγκεφάλου δείχνουν δραστηριότητα που εντοπίζεται σε όλο τον εγκέφαλο, ακόμα και όταν ξεκουράζουμε και όχι μόνο στο 10%. Ο μέσος ανθρώπινος εγκέφαλος ζυγίζει περίπου 1,2 έως 1,5 κιλά και περιλαμβάνει τον εγκεφαλικό φλοιό, που είναι το μεγαλύτερο μέρος και εκτελεί όλες τις υψηλότερες γνωστικές λειτουργίες. Η παρεγκεφαλίδα, υπεύθυνη για τις κινητικές λειτουργίες, όπως ο συντονισμός της κίνησης και της ισορροπίας (μόνο αυτό το κομμάτι αποτελεί το 12% του εγκεφάλου μας – Πηγή: Slate) και το στέλεχος του εγκεφάλου, αφιερωμένο σε ακούσιες λειτουργίες όπως η αναπνοή. Η πλειοψηφία της ενέργειας που καταναλώνεται από τον εγκέφαλο χρησιμοποιείται για την ταχεία πυροδότηση εκατομμυρίων νευρώνων (συνολικά 86 δισ. νευρώνες) που επικοινωνούν μεταξύ τους. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτή η νευρωνική πυροδότηση και σύνδεση είναι υπεύθυνη για όλες τις υψηλότερες λειτουργίες του εγκεφάλου. Η υπόλοιπη ενέργεια χρησιμοποιείται για τον έλεγχο άλλων δραστηριοτήτων, τόσο των ασυνείδητων, όπως του καρδιακού ρυθμού, όσο και των συνειδητών, όπως η οδήγηση ενός αυτοκινήτου. (Πηγή Scientific American). Αξίζει να αναφερθεί πως ο άνθρωπος χρησιμοποιεί το 20% της ενέργειας που καταναλώνει το σώμα του, αποκλειστικά για να τροφοδοτεί τον εγκέφαλό του. Στα παιδιά, αυτό το ποσοστό μπορεί να αγγίξει το 50%. Αντιθέτως, άλλα ζώα όπως τα ποντίκια και οι σκύλοι, δαπανούν μόλις το 5% για να τροφοδοτούν τον εγκέφαλό τους. Πρόκειται για ένα τεράστιο ποσοστό αν αναλογιστούμε πως ο εγκέφαλός μας αποτελεί μόλις το 2% της συνολικής σωματικής μας μάζας.

Ο μύθος του 10% είναι αναληθής για έναν ακόμη απλούστατο λόγο. Όταν ένας άνθρωπος υποστεί σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο ή τραυματισμό, οι επιπτώσεις για τη ζωή του θα είναι συντριπτικές. Αν το 90% του εγκεφάλου μας ήταν “άχρηστο”, τότε η ζημιά θα ήταν αμελητέα ή ανύπαρκτη. Με το ίδιο σκεπτικό, αν αφαιρούσαμε από κάποιον το 90% του “αχρησιμοποίητου” εγκεφάλου του, θα μπορούσε να ζήσει μια εντελώς φυσιολογική ζωή. Γνωρίζουμε φυσικά πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει και πως οι εγκεφαλικοί τραυματισμοί, ακόμη και μικρής έκτασης, είναι εξαιρετικά σοβαροί. Στη πραγματικότητα, χρησιμοποιούμε ολόκληρο τον εγκέφαλό μας, με κάθε μέρος του να έχει συγκεκριμένη λειτουργία. Εάν το 90% του εγκεφάλου ήταν αδρανές, η Εξέλιξη θα είχε φροντίσει να το αποβάλλει.

Aπό τα ανωτέρω γίνεται κατανοητό πως δεν υπάρχει καμία αλήθεια στο μύθο ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας, δεδομένης της χαρτογράφησης του και της κατανόησης της λειτουργίας του, μέσω σύγχρονων απεικονιστικών μεθόδων.