Ισχυρισμός: Ο νέος «Νόμος για την Ελευθερία των ΜΜΕ» της Ούρσουλα επιτρέπει τη σύλληψη δημοσιογράφων αν αυτό είναι προς το «δημόσιο συμφέρον»!!!
Συμπέρασμα: Ο ισχυρισμός παραλείπει τις αυστηρές νομικές προϋποθέσεις και την εποπτεία που απαιτεί ο Κανονισμός. Ο EMFA δεν επιτρέπει τη σύλληψη δημοσιογράφων (δεν είναι το αντικείμενό του), αλλά καθορίζει τις εξαιρέσεις που προβλέπονται υπό αυστηρές προϋποθέσεις, σε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που γενικά ενισχύει τα δικαιώματα των δημοσιογράφων. Πριν από τον EMFA, η νομική προστασία των δημοσιογράφων σε επίπεδο ΕΕ ήταν ασαφής, αποσπασματική και άνιση μεταξύ των κρατών μελών, ενώ δεν υπήρχε κάποια διάταξη που να απαγορεύει ή να ρυθμίζει με ακρίβεια την κράτηση δημοσιογράφων. Ο νέος κανονισμός καλύπτει ένα νομικό κενό και εισάγει οριζόντιους, ενιαίους κανόνες για όλα τα κράτη μέλη, δεσμευτικούς και άμεσα εφαρμόσιμους, με σκοπό την ενίσχυση της ελευθερίας και της ασφάλειας των μέσων.
Ο ισχυρισμός ξεκίνησε να διαδίδεται στην Ελλάδα μέσω ανάρτησης της δημοσιογράφου Μαρίας Δεναξά, που έχει παραπληροφορήσει ξανά στο παρελθόν. Κατόπιν, αναπαράχθηκε από ιστότοπους όπως iskra.gr, olympia.gr κ.α. Την ανάρτηση αναπαρήγαγε και ο δημοσιογράφος Θανάσης Αυγερινός, που επίσης παραπληροφορεί συχνά.
Τι ισχύει
Η Μαρία Δεναξά αναπαρήγαγε ανάρτηση του disclose.tv, το οποίο αποτελεί μέσο παραπληροφόρησης με έδρα τη Γερμανία και πριν αλλάξει ταυτότητα το 2021, αποτελούσε συνομοσιολογικό forum παραφυσικών φαινομένων από το 2007. Κάποια από τα πιο συνηθισμένα θέματα παραπληροφόρησης της σελίδας αποτελεί η COVID-19 και τα εμβόλια.
Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1083, ο λεγόμενος European Media Freedom Act (EMFA), τέθηκε σε ισχύ στις 15 Μαΐου 2024, δηλαδή την 20ή ημέρα μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι διατάξεις εφαρμόστηκαν σταδιακά με πλήρη εφαρμογή όλων των βασικών κανόνων από τις 8 Αυγούστου 2025. Αυτό προβλέπεται στο Άρθρο 29 του κανονισμού, όπου αναφέρεται ότι η εφαρμογή του αρχίζει 15 μήνες μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος (δηλαδή από τις 8 Αυγούστου 2025), προκειμένου να δοθεί χρόνος στα κράτη μέλη, τις ρυθμιστικές αρχές και τα ΜΜΕ να συμμορφωθούν με τις νέες απαιτήσεις.
Ο EMFA, δηλαδή ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης, παρέχει, μεταξύ άλλων, ισχυρότερη προστασία για τις/τους δημοσιογράφους, διασφαλίζει επαρκή χρηματοδότηση και συντακτική ελευθερία για τα δημόσια μέσα ενημέρωσης, αποτρέπει την αδικαιολόγητη αφαίρεση περιεχομένου μέσων ενημέρωσης από πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες, και θεσπίζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης. Ο Κανονισμός διασφαλίζει τη συντακτική ανεξαρτησία, ορίζει να προστατεύονται οι δημοσιογραφικές πηγές, απαγορεύει τη χρήση λογισμικού κατασκοπείας κατά δημοσιογράφων, απαιτεί διαφάνεια στη δημόσια χρηματοδότηση, ορίζει ότι η ιδιοκτησία των ΜΜΕ πρέπει να δηλώνεται ξεκάθαρα, η δημόσια χρηματοδότηση πρέπει να στηρίζει την ανεξαρτησία και οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες δεν μπορούν να φιμώνουν τα ανεξάρτητα ΜΜΕ.
Η “σύγχυση” περιστρέφεται γύρω από το Άρθρο 4 του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1083, που καθορίζει τις θεμελιώδεις ελευθερίες και προστασίες των παρόχων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ, με σκοπό τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας και της ασφάλειας της δημοσιογραφίας στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς.
Η παράγραφος 1 αναγνωρίζει ότι οι πάροχοι μέσων έχουν το δικαίωμα να δραστηριοποιούνται οικονομικά χωρίς περιορισμούς, εκτός από εκείνους που προβλέπονται ρητά από το δίκαιο της ΕΕ. Η παράγραφος 2 υποχρεώνει τα κράτη μέλη να σέβονται την ουσιαστική συντακτική ελευθερία και ανεξαρτησία των μέσων, απαγορεύοντας κάθε κρατική παρέμβαση ή προσπάθεια επηρεασμού της συντακτικής πολιτικής και των αποφάσεών τους. Η παράγραφος 3 καθιερώνει απαγόρευση για ενέργειες όπως η κράτηση, οι κυρώσεις, η παρακολούθηση, οι επιθεωρήσεις ή οι κατασχέσεις που αποσκοπούν στην αποκάλυψη δημοσιογραφικών πηγών ή εμπιστευτικών επικοινωνιών. Οι απαγορεύσεις αυτές ισχύουν όχι μόνο για τους δημοσιογράφους αλλά και για πρόσωπα που σχετίζονται επαγγελματικά μαζί τους. Η παράγραφος 4 εισάγει μια αυστηρή ρήτρα παρέκκλισης από τις προηγούμενες απαγορεύσεις, υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Επιτρέπει σε κράτος μέλος να λάβει τέτοια μέτρα μόνο αν αυτά προβλέπονται από το εθνικό ή ενωσιακό δίκαιο, συμμορφώνονται με το Άρθρο 52 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, δικαιολογούνται κατά περίπτωση από επιτακτικό λόγο δημόσιου συμφέροντος, είναι αναλογικά και τελούν υπό την προηγούμενη έγκριση ανεξάρτητης ή δικαστικής αρχής.
Συνεπώς, ενώ η δυνατότητα κράτησης ή παρακολούθησης δημοσιογράφου υπάρχει, αυτή δεν αποτελεί γενική ρύθμιση ούτε “δικαίωμα” των κρατών μελών. Αντιθέτως, πρόκειται για εξαίρεση, με πολύ υψηλό κατώφλι νομικής αιτιολόγησης και εποπτείας, σε ένα κατά τα άλλα προστατευτικό πλαίσιο για τη δημοσιογραφία στην Ευρώπη.
Πριν από τον EMFA δεν υπήρχε συγκεκριμένος, ολοκληρωμένος ευρωπαϊκός κανονισμός αποκλειστικά αφιερωμένος στην ελευθερία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης με τον ίδιο εστιασμένο και δεσμευτικό χαρακτήρα. Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης ρυθμιζόταν κυρίως από εθνικές νομοθεσίες, οι οποίες διέφεραν σημαντικά μεταξύ των κρατών-μελών. Αυτό οδηγούσε σε ασυνέπειες, ιδιαίτερα σε χώρες με περιορισμούς στην ελευθερία του Τύπου, όπως η Ουγγαρία ή η Πολωνία. Ο EMFA είναι ο πρώτος ειδικός κανονισμός της ΕΕ που επικεντρώνεται αποκλειστικά στην ελευθερία, την πολυφωνία και την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες νομοθεσίες, που είχαν ευρύτερο ή πιο περιορισμένο πεδίο εφαρμογής
Συμπέρασμα
Ο ισχυρισμός παραλείπει τις αυστηρές νομικές προϋποθέσεις και την εποπτεία που απαιτεί ο Κανονισμός. Ο EMFA δεν επιτρέπει τη σύλληψη δημοσιογράφων (δεν είναι το αντικείμενό του), αλλά καθορίζει τις εξαιρέσεις που προβλέπονται υπό αυστηρές προϋποθέσεις, σε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που γενικά ενισχύει τα δικαιώματα των δημοσιογράφων. Πριν από τον EMFA, η νομική προστασία των δημοσιογράφων σε επίπεδο ΕΕ ήταν ασαφής, αποσπασματική και άνιση μεταξύ των κρατών μελών, ενώ δεν υπήρχε κάποια διάταξη που να απαγορεύει ή να ρυθμίζει με ακρίβεια την κράτηση δημοσιογράφων. Ο νέος κανονισμός καλύπτει ένα νομικό κενό και εισάγει οριζόντιους, ενιαίους κανόνες για όλα τα κράτη μέλη, δεσμευτικούς και άμεσα εφαρμόσιμους, με σκοπό την ενίσχυση της ελευθερίας και της ασφάλειας των μέσων.