Οι ψηφιακές πλατφόρμες λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό ως δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στους απατεώνες και το κοινό. Η Meta έχει καίρια θέση σε αυτό το φαινόμενο, καθώς το Instagram, το Facebook και το WhatsApp χρησιμοποιούνται ευρέως για την εξάπλωση απατών που βασίζονται σε deepfakes. Συχνά, διαφημίσεις με deepfake που εντοπίζονται σε μία από τις πλατφόρμες της Meta εμφανίζονται ξανά είτε στην ίδια είτε σε κάποια άλλη, ενώ οι δράστες, συχνά συνεχίζουν την προώθηση των παράνομων πρακτικών τους μέσα από συνομιλίες στο WhatsApp.
Μια ιδιαιτέρως χαρακτηριστική περίπτωση είναι ένα deepfake βίντεο, που ξεπέρασε τα 5,5 εκατομμύρια θεάσεις, προβαλλόμενο ταυτόχρονα σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω των δυνατοτήτων που προσφέρει το εργαλείο διαφήμισης της Meta.
Ο Anthony Bolton είναι ένας Βρετανός πρώην επενδυτής και από τους πιο γνωστούς διαχειριστές κεφαλαίων παγκοσμίως. Από το 1979 έως το 2007, διαχειριζόταν το Fidelity Special Situations Fund. Το 2010 επανήλθε για να διαχειριστεί το Fidelity China Special Situations, ένα fund επικεντρωμένο στην κινεζική αγορά, μέχρι την αποχώρησή του το 2014. Η αναγνωρισιμότητά του στους επενδυτικούς κύκλους, είναι ο λόγος που έχει, εν αγνοία του, “χρησιμοποιηθεί” για την προώθηση επενδυτικών απατών.
Ακολουθεί το βίντεο:
Η σελίδα που προβάλλει την απατηλή διαφήμιση ονομάζεται “All In” και όπως προκύπτει από τη βιβλιοθήκη διαφημίσεων (Ads Library), έχει δημιουργήσει έναν τεράστιο όγκο απατηλών διαφημίσεων, που έχουν ξεφύγει από τα φίλτρα ελέγχου της Meta:
Το συγκεκριμένο deepfake βίντεο χρησιμοποιείται από πολλές απατηλές σελίδες, συγκεντρώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες θεάσεις.
Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν αναφορά για ύποπτες αναρτήσεις που βλέπουν, ωστόσο η απάντηση που θα λάβουν είναι τυποποιημένη και κατά κανόνα αρνητική. Το Greece Fact Check έχει οριστεί ως αξιόπιστη πηγή επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, σύμφωνα με το άρθρο 22 του Κανονισμού (ΕΕ) 2022/2065 σχετικά με την ενιαία αγορά ψηφιακών υπηρεσιών και την τροποποίηση της οδηγίας 2000/31/ΕΚ (Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες – Digital Services Act/DSA). Με αυτή την ιδιότητα, υποβάλλαμε σχετική αναφορά στη Meta για το συγκεκριμένο περιεχόμενο. Κατόπιν της αναφοράς μας, η Meta αφαίρεσε το περιεχόμενο, αφού όμως είχε συγκεντρώσει 5,5 εκατομμύρια θεάσεις.
Επιστρέφοντας στην απάτη, εάν ο χρήστης αλληλεπιδράσει, θα οδηγηθεί σε συνομιλία με άτομο στο WhatsApp, το οποίο θα τον οδηγήσει στο κυρίως γκρουπ. Οι απατεώνες προσφέρουν αρχικά μια “δωρεάν” δοκιμαστική περίοδο, πριν αρχίσουν να ζητούν χρήματα για τις υπηρεσίες τους.
Τον περασμένο Μάιο, η Fidelity International εξέδωσε την παρακάτω ανακοίνωση:
“Σε ορισμένες περιπτώσεις, εργαζόμενοι της Fidelity, όπως ο Anthony Bolton, έχουν αποτελέσει στόχο άμεσης πλαστοπροσωπίας. Χρησιμοποιούνται βίντεο τύπου deepfake, ώστε το περιεχόμενο να φαίνεται πιο αληθοφανές και να δημιουργείται η ψευδής εντύπωση ότι οι επενδυτικές συστάσεις που προβάλλονται είναι αξιόπιστες. Η δραστηριότητα αυτή είναι απάτη και δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τη Fidelity ή τον Anthony Bolton.“
Τα deepfake είναι ψηφιακά επεξεργασμένα βίντεο, εικόνες ή ηχητικά αρχεία που δημιουργούνται με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης και ειδικότερα αλγορίθμων “βαθιάς μάθησης” (deep learning). Χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές μπορούν να αντικαθιστούν πρόσωπα, φωνές ή κινήσεις με εξαιρετικά ρεαλιστικό τρόπο, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να φαίνεται αληθινό.
Το πρόβλημα με τις διαφημίσεις στη Meta
Οι πλατφόρμες της Meta και ειδικά το Facebook και το Instagram, χρησιμοποιούνται ως μέσο διασποράς απατών οικονομικής φύσεως. Οι δικλείδες ασφαλείας που έχουν ως ρόλο το φιλτράρισμα απατηλών διαφημίσεων, δεν λειτουργούν ικανοποιητικά. Ως αποτέλεσμα, η Meta αντιμετωπίζει ολοένα και μεγαλύτερη πίεση στην Ευρώπη λόγω της εξάπλωσης απατών στις πλατφόρμες της, ιδιαίτερα εξαιτίας της αυξανόμενης χρήσης προηγμένων τεχνικών όπως τα deepfakes, οι ψευδείς διαφημίσεις και οι παραπλανητικοί σύνδεσμοι. Τον τελευταίο χρόνο, οι ευρωπαϊκές αρχές και οργανισμοί έχουν εκφράσει ανησυχίες για την αποτελεσματικότητα των μέτρων που λαμβάνει η εταιρεία ώστε να αντιμετωπίσει αυτά τα φαινόμενα.
Συμπερασματικά, οι απάτες μέσω των πλατφορμών της Meta, ειδικά μέσω Facebook, έχουν λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Η ευρεία κυκλοφορία απατών στο Facebook και το Instagram αναδεικνύει τους περιορισμούς των υπαρχόντων μηχανισμών εποπτείας περιεχομένου και ελέγχου διαφημίσεων της Meta, ιδιαίτερα απέναντι σε ολοένα και πιο εξελιγμένες πρακτικές απάτης, όπως τα deepfakes, η ταυτόχρονη στόχευση πολλαπλών χωρών και η ταυτόχρονη χρήση διαφορετικών γλωσσών. Η πρόκληση δεν είναι μόνο τεχνολογική, αλλά έχει δομικό και συστημικό χαρακτήρα.