Ισχυρισμός: Υπάρχει πρόγραμμα παράνομης διακίνησης και εμπορίας οργάνων στην Ουκρανία.
Συμπέρασμα: Δεν υπάρχει πρόγραμμα παράνομης διακίνησης οργάνων στην Ουκρανία. Παρόμοιοι ισχυρισμοί, οι οποίοι καταρρίφθηκαν από οργανισμούς διασταύρωσης πληροφοριών, έχουν εμφανιστεί και στο παρελθόν ως απόπειρα για τη διασπορά παραπληροφόρησης κατά της Ουκρανίας. Η αφαίρεση οργάνων αποτελεί μια εξειδικευμένη χειρουργική επέμβαση που χρειάζεται συγκεκριμένες συνθήκες για να πραγματοποιηθεί. Η Ουκρανική Κυβέρνηση απαγορεύει ρητά κάθε προσπάθεια για αφαίρεση οργάνων από νεκρούς στρατιώτες και πολίτες και κάθε απόπειρα για διακίνηση ανθρώπων ή οργάνων έχει νομικές συνέπειες.
Τι ισχύει
Τον γύρω του διαδικτύου κάνει ο ισχυρισμός ότι η εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσικής ομοσπονδίας, Μαρία Ζαχάροβα, υποστήριξε ότι πραγματοποιείται ένα οργανωμένο παράνομο πρόγραμμα διακίνησης και εμπορίας οργάνων νεκρών στρατιωτών στην Ουκρανία, η οποία μάλιστα αποτελεί και “παγκόσμιο ηγέτη” στην πρακτική της παράνομης διακίνησης ανθρώπινων οργάνων. Ο συγκεκριμένος ισχυρισμός εντοπίστηκε πρόσφατα και σε ελληνόφωνα ΜΚΔ.
Στις 24 Ιανουαρίου, η Ζαχάροβα ισχυρίστηκε ψευδώς ότι η Ουκρανία, με τη βοήθεια της Δύσης, συγκέντρωνε παράνομα όργανα και τα πουλούσε διαδικτυακά. Κρατικά ελεγχόμενα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, όπως το TASS, προώθησαν αυτές τις κατηγορίες. Για παράδειγμα, στις 25 Ιανουαρίου 2025, το Sputnik δημοσίευσε αναρτήσεις σε κοινωνικά δίκτυα ισχυριζόμενο ότι η Ουκρανία νομιμοποίησε την αφαίρεση οργάνων από νεκρούς χωρίς τη συγκατάθεσή τους το 2021 και ότι οι ιδιωτικές κλινικές αναλαμβάνουν τώρα μεταμοσχεύσεις, ενώ η πώληση οργάνων στο εξωτερικό είναι νόμιμη.
Η Ρωσίδα αξιωματούχος έχει διατυπώσει επανειλημμένα τον ισχυρισμό, όπως σε άρθρο της που δημοσιεύθηκε στη σελίδα του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών το 2023, όπου υποστήριξε ότι η Ουκρανία εδώ και χρόνια προβαίνει σε παράνομη διακίνηση ανθρώπινων οργάνων, η οποία μάλιστα προωθείται και από την Ουκρανική Κυβέρνηση με την ψήφιση νόμων που διευκολύνουν τη συγκεκριμένη διαδικασία.
Στο σημείο αυτό είναι ανάγκη να σημειωθεί ότι η παράνομη εμπορία ανθρώπινων οργάνων αποτελεί συχνά μια από τις μορφές παραπληροφόρησης που πλήττουν τόσο την Ουκρανία όσο και τον υπόλοιπο κόσμο και ψευδές περιεχόμενο σχετικά με την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης πρακτικής από την Ουκρανία εξαπλώνεται ήδη από το παρελθόν και αρκετοί από τους ισχυρισμούς αυτούς καταρρίφθηκαν από οργανισμούς διασταύρωσης πληροφοριών όπως το “euvsdisinfo” και το “mythdetector“.
Αναλυτικότερα, όπως υποστηρίχθηκε και από τους συγκεκριμένους οργανισμούς, η αφαίρεση οργάνων, ειδικότερα από άτομα που έχουν πεθάνει, αποτελεί μια εξαιρετικά περίπλοκη ιατρική διαδικασία, η οποία σε καμία περίπτωση δε θα μπορούσε να γίνει σε πεδία μάχης και τοποθεσίες που δεν είναι άρτια εξοπλισμένες για την πραγματοποίηση της παρούσας επέμβασης. Απαιτείται ειδικά εκπαιδευμένη και συντονισμένη ομάδα ειδικών χειρούργων, οι οποίοι αξιοποιούν σύγχρονα ιατρικά μέσα για την ταχύτατη αφαίρεση αλλά και υποστήριξη των μελών του σώματος, ειδικά όταν πρόκειται για όργανα όπως η καρδιά και τα νεφρά. Ακόμα, η διαρκής φύλαξη και διατήρηση τόσο των οργάνων όσο και των σωμάτων αποτελεί μια εξίσου περίπλοκη διαδικασία που αποτελεί σύγχρονες εγκαταστάσεις και υλικοτεχνικά μέσα.
Επιπρόσθετα η Ουκρανία έχει θέσει αυστηρούς νόμους σχετικά με την αντιμετώπιση των νεκρών στρατιωτών αλλά και τη διακίνηση ανθρώπων και οργάνων. Αρχικά, οι στρατιώτες που έπεσαν στη μάχη δέχονται τιμές και τον ύψιστο σεβασμό από τους πολίτες και την κυβέρνηση και καταγράφονται αναλυτικά στο “Βιβλίο Μνήμης Των Πεσόντων Για Την Ουκρανία“, στο οποίο μάλιστα υπάρχουν και πληροφορίες σχετικά με την ταφή στρατιωτών των οποίων ο θάνατος δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί. Αναφορικά, με τη νομοθεσία, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία απαγορεύει ξεκάθαρα τη διακίνηση ανθρώπινων οργάνων και σχεδιάζει κινήσεις για τον περιορισμό του συγκεκριμένου φαινομένου. Επίσης, η Ουκρανία έχει διακριθεί από αξιοσημείωτες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της διακίνησης ανθρώπων και οργάνων και μάλιστα έχει πραγματοποιήσει και νομικές κινήσεις σχετικά με την ολοκληρωτική καταστολή και τιμωρία ατόμων ή οργανισμών διακίνησης ανθρώπων και οργάνων καθώς και παροχή υποστήριξης σε θύματα.
Μια ακόμα εξίσου σημαντική κυβερνητική προσπάθεια αποτελεί και η εγκαθίδρυση νόμου που απαγορεύει ρητά την οποιαδήποτε απόπειρα ή προσπάθεια αφαίρεσης οργάνων από νεκρούς στρατιώτες και πολίτες που έπεσαν κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) δήλωσε ότι δεν έχει κανένα στοιχείο που να επιβεβαιώνει πιθανές υποθέσεις παράνομης αφαίρεσης οργάνων στην ανατολική Ουκρανία.
Συμπέρασμα
Δεν υπάρχει πρόγραμμα παράνομης διακίνησης οργάνων στην Ουκρανία. Παρόμοιοι ισχυρισμοί, οι οποίοι καταρρίφθηκαν από οργανισμούς διασταύρωσης πληροφοριών, έχουν εμφανιστεί και στο παρελθόν ως απόπειρα για τη διασπορά παραπληροφόρησης κατά της Ουκρανίας. Η αφαίρεση οργάνων αποτελεί μια εξειδικευμένη χειρουργική επέμβαση που χρειάζεται συγκεκριμένες συνθήκες για να πραγματοποιηθεί. Η Ουκρανική Κυβέρνηση απαγορεύει ρητά κάθε προσπάθεια για αφαίρεση οργάνων από νεκρούς στρατιώτες και πολίτες και κάθε απόπειρα για διακίνηση ανθρώπων ή οργάνων έχει νομικές συνέπειες.